Xây dựng quỹ đầu tư chuyên nghiệp – Bước đi tất yếu cho thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình quan trọng với mục tiêu trở thành trụ cột huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Trong tiến trình đó, việc xây dựng và phát triển các quỹ đầu tư chuyên nghiệp là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao tính minh bạch, tăng niềm tin của nhà đầu tư, đồng thời tạo động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường tài chính quốc gia.

1. Thị trường chứng khoán Việt Nam – từ giai đoạn tăng trưởng đến nhu cầu tái cấu trúc

Sau hơn hai thập kỷ hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn lực cho nền kinh tế. Theo số liệu của Bộ Tài chính, vốn hóa toàn thị trường hiện đạt trên 90% GDP, trong đó thị trường cổ phiếu chiếm tỷ trọng lớn, phản ánh sự phát triển nhanh của khu vực doanh nghiệp niêm yết.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh này cũng đi kèm nhiều vấn đề tồn tại. Thị trường vẫn phụ thuộc mạnh vào nhà đầu tư cá nhân, chiếm hơn 80% khối lượng giao dịch hàng ngày. Điều này khiến thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý ngắn hạn, dao động mạnh trước các biến động vĩ mô. Trong khi đó, các quỹ đầu tư chuyên nghiệp – vốn có khả năng định hướng và ổn định thị trường – vẫn còn hạn chế về quy mô, năng lực và tính chuyên nghiệp.

Sự mất cân đối giữa đầu tư ngắn hạn và dài hạn đang trở thành thách thức lớn nhất. Đây là lý do vì sao việc chuyên nghiệp hóa hoạt động quỹ đầu tư không chỉ cần thiết mà còn mang ý nghĩa chiến lược, giúp thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững hơn trong dài hạn.

2. Vì sao cần phát triển quỹ đầu tư chuyên nghiệp

Một quỹ đầu tư chuyên nghiệp hoạt động dựa trên chiến lược rõ ràng, quy trình kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt và mục tiêu lợi nhuận dài hạn. Tại các thị trường phát triển như Mỹ, Singapore, hay Hàn Quốc, hệ thống quỹ đầu tư chính là “xương sống” của thị trường vốn.

Khi quỹ đầu tư chuyên nghiệp phát triển mạnh, dòng tiền trên thị trường sẽ trở nên ổn định, minh bạch hơn và bớt chịu ảnh hưởng từ tâm lý đám đông. Quỹ đầu tư cũng là trung gian giúp chuyển dòng vốn từ khu vực hộ gia đình sang khu vực sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả phân bổ vốn trong nền kinh tế.

Bên cạnh đó, sự chuyên nghiệp còn giúp thị trường chứng khoán Việt Nam dễ dàng hội nhập hơn với quốc tế. Khi các quỹ trong nước tuân thủ chuẩn mực quốc tế, việc thu hút vốn ngoại từ các định chế lớn như IFC, World Bank hay các quỹ hưu trí châu Âu, Mỹ sẽ thuận lợi hơn rất nhiều.

3. Thực trạng hoạt động quỹ đầu tư tại Việt Nam

Hiện nay, Việt Nam có hàng trăm quỹ đầu tư trong nước và nước ngoài hoạt động, nhưng đa phần vẫn có quy mô nhỏ. Theo thống kê của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tổng giá trị tài sản quản lý (AUM) của các công ty quản lý quỹ mới đạt hơn 700.000 tỷ đồng – con số còn khiêm tốn so với quy mô vốn hóa toàn thị trường.

Bảng 1. Cơ cấu các loại quỹ đầu tư tại Việt Nam (2025)

Tỷ lệ quỹ chuyên nghiệp tuy đang tăng nhưng vẫn thấp so với các nước phát triển. Trong khi ở Mỹ, tỷ trọng các quỹ đầu tư tổ chức chiếm tới hơn 85% giá trị giao dịch, thì ở Việt Nam con số này chỉ quanh mức 25–30%.

4. Thách thức trong quá trình chuyên nghiệp hóa

Dù có tiềm năng lớn, quá trình phát triển quỹ đầu tư chuyên nghiệp tại Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại.

Thứ nhất, hành lang pháp lý chưa hoàn thiện. Một số quy định về công bố thông tin, tiêu chuẩn báo cáo tài chính hay cơ chế giám sát hoạt động quỹ còn thiếu tính đồng bộ.

Thứ hai, nguồn nhân lực tài chính chất lượng cao còn thiếu. Việt Nam hiện mới có khoảng 300 chuyên gia đạt chứng chỉ CFA hoặc tương đương, con số rất nhỏ so với quy mô thị trường.

Thứ ba, thói quen đầu tư trực tiếp của người dân khiến quỹ đầu tư khó mở rộng quy mô. Phần lớn nhà đầu tư cá nhân vẫn thích “tự giao dịch” hơn là ủy thác cho các tổ chức chuyên nghiệp.

Thứ tư, ứng dụng công nghệ trong quản trị quỹ còn hạn chế, nhiều công ty vẫn quản lý danh mục thủ công, thiếu công cụ phân tích dữ liệu lớn hoặc AI để tối ưu chiến lược đầu tư.

5. Tác động của quỹ đầu tư chuyên nghiệp tới thị trường chứng khoán

Khi các quỹ đầu tư hoạt động chuyên nghiệp, thị trường chứng khoán sẽ có nhiều cải thiện đáng kể.
Một là tính thanh khoản được duy trì ổn định, giảm rủi ro sốc giá. Hai là chất lượng doanh nghiệp niêm yết được nâng cao, vì quỹ đầu tư thường yêu cầu tiêu chuẩn quản trị minh bạch. Ba là dòng tiền dài hạn giúp thị trường phát triển bền vững, thay vì chỉ tạo sóng ngắn hạn.

Ngoài ra, sự hiện diện của các quỹ đầu tư tổ chức giúp định giá doanh nghiệp chính xác hơn, giảm tình trạng “bong bóng cổ phiếu”, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp huy động vốn với chi phí hợp lý hơn.

6. So sánh với các thị trường phát triển

Bảng 2. So sánh tỷ trọng quỹ đầu tư chuyên nghiệp tại các quốc gia

Khoảng cách này cho thấy dư địa phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam còn rất lớn, đặc biệt trong việc cải thiện chất lượng quỹ đầu tư và tăng tính minh bạch trong công tác quản trị.

7. Tác động vĩ mô và cơ hội hội nhập quốc tế

Việc chuyên nghiệp hóa quỹ đầu tư không chỉ mang lại lợi ích cho riêng thị trường chứng khoán mà còn có tác động vĩ mô rõ rệt đến nền kinh tế. Khi các quỹ đầu tư hoạt động theo chuẩn quốc tế, dòng vốn FDI và FII sẽ được phân bổ hiệu quả hơn, tạo thêm nguồn lực cho đầu tư hạ tầng, đổi mới sáng tạo và phát triển xanh.

Bên cạnh đó, Việt Nam đang nỗ lực nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, theo tiêu chí của MSCI và FTSE. Một trong những điều kiện tiên quyết là tỷ lệ nhà đầu tư tổ chức và mức độ minh bạch phải được nâng cao. Chính vì vậy, việc phát triển quỹ đầu tư chuyên nghiệp là bước đi chiến lược giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu nâng hạng trong giai đoạn 2025–2027.

8. Lộ trình 5 năm phát triển quỹ đầu tư chuyên nghiệp (2025–2030)

Chính phủ, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang định hướng lộ trình cụ thể cho giai đoạn 2025–2030, với mục tiêu:

• Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý theo chuẩn quốc tế, cho phép đa dạng loại hình quỹ và mở rộng đối tượng nhà đầu tư.
• Tăng tỷ lệ quỹ đầu tư chuyên nghiệp lên 50% tổng giao dịch thị trường vào năm 2030.
• Đào tạo 1.000 chuyên gia quản lý quỹ đạt chuẩn quốc tế nhằm nâng cao năng lực điều hành.
• Phát triển hạ tầng dữ liệu số quốc gia về chứng khoán, tích hợp công nghệ AI và Blockchain vào giám sát hoạt động quỹ.
• Khuyến khích hình thành quỹ đầu tư xanh, quỹ ESG, phù hợp xu hướng toàn cầu và thu hút nguồn vốn bền vững.

Khi các giải pháp trên được triển khai đồng bộ, Việt Nam có thể tạo bước đột phá trong quá trình hội nhập tài chính khu vực.

9. Định hướng tương lai: minh bạch – chuyên nghiệp – bền vững

Để hướng đến một thị trường chứng khoán phát triển bền vững, Việt Nam cần tiếp tục xây dựng hệ sinh thái quỹ đầu tư mạnh, gắn với các nguyên tắc minh bạch, hiệu quả và quản trị tốt. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, dòng vốn quốc tế chỉ tìm đến những thị trường có nền tảng quản lý quỹ vững chắc và độ tin cậy cao.

Một hệ thống quỹ đầu tư chuyên nghiệp sẽ giúp Việt Nam vừa bảo vệ nhà đầu tư, vừa thu hút dòng tiền mới, đồng thời nâng cao vị thế trên bản đồ tài chính khu vực. Khi các chuẩn mực quốc tế được áp dụng đầy đủ, Việt Nam không chỉ trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn mà còn là trung tâm tài chính mới nổi tại Đông Nam Á.

Kết luận

Sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam trong hai thập kỷ qua là minh chứng cho tiềm năng to lớn của nền kinh tế. Tuy nhiên, để bước sang giai đoạn trưởng thành và bền vững hơn, việc chuyên nghiệp hóa các quỹ đầu tư là yêu cầu tất yếu. Khi hệ thống quỹ hoạt động minh bạch, hiệu quả và theo chuẩn quốc tế, thị trường sẽ vận hành ổn định hơn, giảm biến động ngắn hạn, đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng phát triển lâu dài

Trang tin tức & kiến thức về crypto và blockchain tại Việt Nam.

• Cập nhật tin nóng, phân tích, review dự án.
• Website: kenhbit.com
• Fanpage: Kenhbit - Tin tức cộng đồng Crypto Việt Nam
• Nguồn Tổng Hợp