Tóm lược 

Chênh lệch giá là chênh lệch giữa giá chào mua thấp nhất cho một tài sản với giá chào bán cao nhất. Tài sản thanh khoản như Bitcoin có mức chênh lệch giá nhỏ hơn so với các tài sản có ít tính thanh khoản và khối lượng giao dịch hơn.

Sự trượt giá xảy ra khi một giao dịch thanh toán cho một mức giá trung bình khác với mức giá nhà giao dịch yêu cầu ban đầu. Hiện tượng này thường xảy ra khi thực hiện các lệnh thị trường. Nếu không có đủ thanh khoản để hoàn thành lệnh hoặc thị trường biến động, lệnh có thể bị thay đổi ở thời điểm cuối cùng. Để chống lại sự trượt giá khi giao dịch các tài sản có tính thanh khoản thấp, bạn nên chia lệnh của mình thành các phần nhỏ hơn.

Giới thiệu

Khi bạn mua hoặc bán tài sản trên một sàn giao dịch tiền mã hoá, giá thị trường liên quan trực tiếp đến cung và cầu. Ngoài giá, các yếu tố quan trọng khác cần xem xét là khối lượng giao dịch, tính thanh khoản của thị trường và loại lệnh. Tùy thuộc vào điều kiện thị trường và loại lệnh bạn sử dụng, không phải lúc nào bạn cũng nhận được mức giá mong muốn cho một giao dịch.

Luôn tồn tại một cuộc thương lượng liên tục giữa người mua và người bán, tạo ra sự chênh lệch giá giữa hai bên (bid-ask spread). Tùy thuộc vào số lượng tài sản bạn muốn giao dịch và sự biến động của nó, bạn cũng có thể gặp phải sự trượt giá (điều này sẽ được đề cập ở phần sau). Vì vậy, để tránh bất kỳ sự bất ngờ nào, việc nắm được một số kiến thức cơ bản về sổ lệnh của một sàn giao dịch sẽ giúp bạn đi được một chặng đường dài.

Chênh lệch giá mua – giá bán (bid-ask spread) là gì?

Chênh lệch giá là chênh lệch giữa giá đặt mua cao nhất và giá bán thấp nhất của một sổ lệnh. Trong các thị trường truyền thống, mức chênh lệch thường được tạo ra bởi các công cụ tạo lập thị trường hoặc nhà cung cấp thanh khoản môi giới. Trong thị trường tiền mã hoá, chênh lệch là kết quả của sự khác biệt giữa các lệnh giới hạn giữa người mua và người bán.Nếu bạn muốn thực hiện giao dịch mua theo giá thị trường ngay lập tức, bạn cần chấp nhận mức giá chào bán thấp nhất từ người bán. Nếu bạn muốn bán ngay lập tức, bạn sẽ lấy giá thầu cao nhất từ người mua. Các tài sản có tính thanh khoản cao hơn (như ngoại hối) có mức chênh lệch giá mua và giá bán hẹp hơn. Có nghĩa là người mua và người bán có thể thực hiện lệnh của họ mà không gây ra thay đổi đáng kể về giá của tài sản. Điều này là do luôn có một lượng lớn lệnh trong sổ lệnh. Chênh lệch giá sẽ rộng hơn sẽ có nhiều biến động giá đáng kể, đặc biệt là khi đóng các lệnh khối lượng lớn.

Các công cụ tạo lập thị trường và chênh lệch giá

Khái niệm thanh khoản rất quan trọng với thị trường tài chính. Nếu bạn giao dịch trên các thị trường tính thanh khoản thấp, bạn có thể thấy mình phải đợi hàng giờ hoặc thậm chí hàng ngày cho đến khi một nhà giao dịch khác khớp lệnh của bạn.

Tạo thanh khoản là quan trọng, nhưng không phải tất cả các thị trường đều có đủ thanh khoản chỉ từ các nhà giao dịch cá nhân. Ví dụ, trong các thị trường truyền thống, các nhà môi giới và nhà tạo lập thị trường cung cấp thanh khoản để đổi lại lợi nhuận chênh lệch giá.

Nhà tạo lập thị trường có thể tận dụng lợi thế của chênh lệch giá mua chỉ bằng cách mua và bán một tài sản đồng thời. Bằng cách bán ở mức giá chào bán cao hơn và mua ở mức giá chào bán thấp hơn lặp đi lặp lại, các nhà tạo lập thị trường có thể dùng chênh lệch giá để tạo lợi nhuận. Ngay cả một mức chênh lệch nhỏ cũng có thể mang lại lợi nhuận đáng kể, nếu số lượng lớn trong cả ngày đủ lớn. Các tài sản có nhu cầu cao có mức chênh lệch nhỏ hơn khi các nhà tạo lập thị trường cạnh tranh và thu hẹp mức chênh lệch.Ví dụ: một nhà tạo lập thị trường có thể đồng thời đề nghị mua BNB với giá 350 đô-la cho mỗi đồng và bán BNB với giá 351 đô la, tạo ra mức chênh lệch 1 đô la. Bất kỳ ai muốn giao dịch ngay lập tức trên thị trường sẽ phải đáp ứng các vị thế của họ. Chênh lệch bây giờ là lợi nhuận chênh lệch giá thuần túy giữa giá mua và giá bán của nhà tạo lập thị trường.

Biểu đồ độ sâu và chênh lệch giá

Chúng ta hãy xem xét một số ví dụ về tiền mã hoá trong thế giới thực và mối quan hệ giữa khối lượng, tính thanh khoản và chênh lệch giá. Trong giao diện người dùng sàn giao dịch Binance, bạn có thể dễ dàng thấy chênh lệch giá bằng cách chuyển sang chế độ xem biểu đồ [Depth]. Nút này ở góc trên bên phải của vùng biểu đồ.

Tùy chọn [Depth] hiển thị biểu diễn đồ họa của sổ lệnh của một tài sản. Bạn có thể thấy số lượng và giá chào mua màu xanh lá cây, cùng với số lượng và giá yêu cầu màu đỏ. Khoảng cách giữa hai khu vực này là chênh lệch giá mua – giá bán, bạn có thể tính toán bằng cách lấy giá chào mua màu đỏ và trừ đi giá chào mua màu xanh lá cây.

Như chúng tôi đã đề cập trước đây, có một mối quan hệ ngụ ý giữa thanh khoản và các chênh lệch giá nhỏ hơn. Khối lượng giao dịch là một chỉ báo thanh khoản thường được sử dụng. Vì vậy, chúng ta kỳ vọng khối lượng sẽ cao hơn và chênh lệch giá sẽ nhỏ hơn theo tỷ lệ phần trăm của giá tài sản. Các loại tiền mã hoá, cổ phiếu và các tài sản khác thường xuyên được giao dịch sẽ có nhiều sự cạnh tranh hơn giữa các nhà giao dịch tìm cách tận dụng chênh lệch giá.

Tỷ lệ chênh lệch giá

Để so sánh chênh lệch giá của các loại tiền mã hoá hoặc tài sản khác nhau, chúng ta phải đánh giá nó theo tỷ lệ phần trăm. Công thức rất đơn giản:

(Giá chào bán – Giá đặt mua) / Giá chào bán x 100 = Tỷ lệ chênh lệch giá

Hãy cùng xem xét một ví dụ nhé. Vào thời điểm viết bài, BIFI có giá chào bán là 907 đô-la và giá đặt mua là 901 đô-la. Sự khác biệt này mang lại cho chúng ta mức chênh lệch giá là 6 đô-la. Lấy 6 chia cho 907, sau đó nhân với 100, cho chúng ta có tỷ lệ chênh lệch là khoảng 0,66%.

Bây giờ, giả sử rằng Bitcoin có mức chênh lệch giá mua – giá bán là 3 đô-la. Mặc dù, đó chỉ là một nửa những gì chúng ta đã thấy với BIFI, nhưng khi chúng ta so sánh chúng theo tỷ lệ phần trăm, chênh lệch giá mua-bán của Bitcoin chỉ là 0,0083%. BIFI cũng có khối lượng giao dịch thấp hơn đáng kể, điều này chứng minh lý thuyết tài sản ít thanh khoản hơn có xu hướng có chênh lệch giá mua lớn hơn là chính xác.Mức chênh lệch hẹp hơn của Bitcoin cho phép chúng ta rút ra một số kết luận. Một tài sản có tỷ lệ chênh lệch giá mua – giá bán nhỏ hơn có thể có tính thanh khoản cao hơn nhiều. Nếu bạn muốn thực hiện các lệnh thị trường lớn, thường ít rủi ro hơn khi phải trả một mức giá mà bạn không ngờ tới.

Sự trượt giá là gì?

Trượt giá là điều thường xảy ra ở các thị trường có độ biến động cao hoặc thanh khoản thấp. Sự trượt giá xảy ra khi một giao dịch được thực thi ở một mức giá khác với giá dự kiến. 

Ví dụ: giả sử bạn muốn đặt một lệnh mua trên thị trường lớn với giá 100 đô-la, nhưng thị trường không có đủ thanh khoản cần thiết để thực hiện lệnh của bạn ở mức giá đó. Do đó, bạn sẽ phải thực hiện các lệnh theo sau (trên 100 đô-la) cho đến khi lệnh của bạn được thực thi đầy đủ. Điều này sẽ khiến giá mua trung bình của bạn cao hơn 100 đô-la và đó là cái mà chúng ta gọi là trượt giá.

Nói cách khác, khi bạn tạo một lệnh thị trường, một sàn giao dịch khớp lệnh mua hoặc bán của bạn sẽ tự động giới hạn lệnh trên sổ lệnh. Sổ lệnh sẽ khớp với mức giá tốt nhất, nhưng bạn sẽ phải tiếp tục đi lên chuỗi lệnh, nếu không đủ số lượng phù hợp với mức giá mong muốn của bạn. Quá trình này dẫn đến việc thị trường lấp đầy lệnh của bạn với các mức giá khác nhau và không như kỳ vọng.Trong thị trường tiền mã hoá, sự trượt giá là điều thường xảy ra trên các công cụ tạo lập thị trường tự động và các sàn giao dịch phi tập trung. Mức trượt giá có thể cao hơn 10% so với giá dự kiến đối với các altcoin dễ bay hơi hoặc có tính thanh khoản thấp.

Trượt tích cực‍

Trượt giá không nhất thiết có nghĩa là bạn sẽ phải chịu một mức giá tệ hơn mong đợi. Trượt giá dương có thể xảy ra nếu giá giảm trong khi bạn tạo lệnh mua hoặc gía tăng nếu bạn thực hiện một lệnh bán. Mặc dù không phổ biến, nhưng sự trượt giá tích cực có thể xảy ra ở một số thị trường biến động mạnh.

Khả năng chịu trượt‍

Một số sàn giao dịch cho phép bạn đặt mức dung sai trượt theo cách thủ công để hạn chế bất kỳ sự trượt giá nào mà bạn có thể gặp phải. Bạn sẽ thấy tùy chọn này trong các công cụ lập thị trường tự động như PancakeSwap trên Binance Smart Chain và Uniswap của Ethereum.

Mức trượt giá bạn đặt có thể ảnh hưởng đến thời gian hoàn thành lệnh của bạn. Nếu bạn đặt mức trượt giá thấp, lệnh của bạn có thể mất nhiều thời gian để thực thi đầy đủ hoặc hoàn toàn không được thực hiện. Nếu bạn đặt nó quá cao, một nhà giao dịch hoặc bot khác có thể thấy lệnh đang chờ xử lý của bạn và giao dịch trước cho bạn. 

Trong trường hợp này, giao dịch chạy trước xảy ra khi một nhà giao dịch khác đặt phí gas cao hơn bạn để mua tài sản trước. Sau đó, nhà giao dịch biết trước thông tin nhập một giao dịch khác để bán cho bạn ở mức giá cao nhất mà bạn sẵn sàng thực hiện dựa trên khả năng chịu trượt giá của bạn.

Giảm thiểu trượt giá tiêu cực

Mặc dù không phải lúc nào bạn cũng có thể tránh được sự trượt giá, nhưng có một số chiến lược giúp bạn có thể giảm thiểu nó.

1. Thay vì thực hiện một lệnh lớn, hãy cố gắng chia nhỏ nó thành các khối nhỏ hơn. Theo dõi kỹ sổ lệnh để dàn đều các lệnh của bạn, đảm bảo không đặt những lệnh lớn hơn số lượng hiện có.

2. Nếu bạn đang sử dụng một sàn giao dịch phi tập trung, đừng quên tính đến phí giao dịch. Một số mạng có mức phí là rất lớn, tùy thuộc vào lưu lượng truy cập của blockchain. Điều này có thể làm mất toàn bộ khoản lợi nhuận nào bạn kiếm được hay công sức tránh trượt giá.3. Nếu bạn đang giao dịch với các tài sản có tính thanh khoản thấp, như một bể thanh khoản nhỏ, thì hoạt động giao dịch của bạn có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá của tài sản đó. Một giao dịch đơn lẻ có thể bị trượt một lượng nhỏ, nhưng rất nhiều giao dịch nhỏ hơn sẽ ảnh hưởng đến giá của khối giao dịch tiếp theo mà bạn thực hiện.4. Sử dụng lệnh giới hạn. Các lệnh này đảm bảo bạn sẽ nhận được mức giá mong muốn hoặc tốt hơn khi giao dịch. Nếu bỏ qua lợi ích về tốc độ của một lệnh thị trường, bạn có thể chắc chắn rằng mình sẽ không gặp phải bất kỳ sự trượt giá tiêu cực nào.

Tổng kết

Khi bạn giao dịch tiền mã hoá, đừng quên rằng chênh lệch giá hoặc trượt giá có thể thay đổi giá cuối cùng các giao dịch của bạn. Không phải lúc nào bạn cũng tránh được chúng, nhưng chúng đáng được cân nhắc trước khi bạn đưa ra quyết định. Đối với các giao dịch nhỏ, chênh lệch này là không nhiều nhưng hãy nhớ rằng với các lệnh khối lượng lớn, giá trung bình trên mỗi đơn vị có thể cao hơn dự kiến.

Đối với bất kỳ ai đang thử nghiệm tài chính phi tập trung, hiểu về trượt giá là một phần quan trọng trong các kiến thức cơ bản về giao dịch. Nếu không có một số kiến thức cơ bản, bạn sẽ có nguy cơ cao bị mất tiền khi giao dịch chạy trước hoặc trượt giá quá mức.